Op zoek naar de roots van triathlon – WTJ 455
Even een uitstapje naar het wielrennen, want daar genieten we dit voorjaar toch ook volop van. Het sportgekke dorpje Oud Gastel maakt zich niet alleen op voor de 33e triathlon, komende zondag rijden coureurs de 70e jubileumronde rondom de Laurentiuskerk. De geschiedenis van deze koers bracht ik ooit in boekvorm uit. In de wielerkrant lever ik jaarlijks een bijdrage, die ik dit keer graag met jullie deel. Het was tegelijkertijd een zoektocht naar de roots van triathlon.
Had er zeventig jaar geleden ook al een Gastelse triathlon kunnen zijn?
Het is juni 1947. Oud Gastel is nog altijd in de roes van de bevrijding en de daaraan gekoppelde feesten. Hoewel burgemeester Hofland na een tijdje zijn inwoners vraagt weer over te gaan tot de orde van de dag, zitten de Gastelaren vol plannen. Ze willen eruit na vijf jaar bezetting. Ze willen bewegen: lopen door de Dreef, fietsen over de Stoof en zwemmen in de Mark.
Geen wonder dat op 25 juni 1947 in de Rovo het wielercomité Gastel Vooruit wordt opgericht en dat nog geen anderhalf maand later de allereerste na-oorlogse wielerronde wordt gehouden. Op de zondag na de Verwer & Janssentriathlon is het dus exact zeventig jaar geleden dat Cees van Sprundel, Lauran Vrolijk, Pol Hermes, Nil Vergouwen, Jan de Wit, Jantje Roosendaal en Jan Akkermans de aanzet gaven tot de wielersport in ons dorp. Bloeiende wielersport met nationaal kampioen, Tour-renners, Olympische deelnemers en Olympia Ronde-winnaars.
De vraag dient zich aan of in 1947 ook het idee om bijvoorbeeld een Gastelse triathlon te houden geopperd zou zijn? De sport ontstond pas dertig jaar later aan de westkust van Amerika, waar lifeguards eerst een eind de zee in zwommen en vervolgens op het strand een eind renden. Vanuit die combinatie grepen ze ook naar de fiets. En toen in februari op Hawaii een stel mariniers filosofeerden over de zwaarte van drie evenementen in de Pacific kon de sport wel vaste voet aan de grond zetten.
Toch zijn er verhalen bekend van les trois sports in Frankrijk 1902. Het was een combinatie van lopen, kanovaren en wielrennen. Korte afstandjes in wisselende volgordes. In 1920 werd het kanoën vervangen door zwemmen. De Franse krant L’Auto organiseerde als tegenhanger van de Tour de France Les Trois Sports bestaande uit 3 kilometer lopen, 12 kilometer fietsen en het oversteken van het Marne kanaal. Opvallend was trouwens dat een vrouw (Lulu Helmet) die wedstrijd wist te winnen.
Na de oorlog kwam het bij de Fransen niet op om de driekamp te hervatten. Atletiek had zijn vijf- en tienkamp, de moderne vijfkamp met die voor Nederlanders zo uiteenlopende sporten als schermen, schieten, paardrijden, zwemmen en veldlopen hadden de Olympische status al te pakken. Dus nee, de drie sporten achter elkaar keerden niet terug. Het moest opnieuw uitgevonden worden in San Diego in de jaren van surfing’ USA.
De Gastelse triathlon is met 33 jaargangen ten opzichte van de wielerronde nog een groentje. Een wielrenner als Cees Aanraad – Nederlands kampioen bij de amateurs in 1952 – begon bijvoorbeeld op zijn vijftigste nog met triathlons in zijn woonplaats Steenbergen.
Ad Tak, onze andere Nederlands kampioen 23 jaar later – was de eerste jaren van de triathlon van de partij en deed ook nog mee toen de allereerste 1/3e triathlon in de Roosendaalse Vliet werd gehouden. Ad zwom niet heel hard, maar altijd nog flink sneller dan Standdaarbuitenaar Jac de Goede, die met moeite zijn hoofd boven water hield. Addy van den Broek legde zich een paar jaar helemaal toe op triathlon, Ruud Zijlmans werd eens vijfde in Gastel en Wilfried Aanraad won de triathlon van Steenbergen ooit. Van de vroegere Gastelse wielrenners is anno 2017 Ad Verheijen een zeer gedreven hardloper/triatleet, die in zijn tweede sportleven grotere successen boekt dan als wielrenner destijds.
De meeste Nederlandse triathlons, die in de jaren tachtig vorige eeuw begonnen, lieten de deelnemers baantjes trekken in de zwembaden. Pas later kwamen de open water triathlons op gang. Zwembaden kwamen pas in de jaren zeventig op gang. In 1974 kreeg Gastel het bad Blankershove, waar elf jaar later dus de eerste triathlon werd gehouden. Ook al op 25 juni trouwens. Toen het zwembad een paar jaar daarna door allerlei factoren dreigde te sluiten moest de triathlonorganisatie wel uitkijken naar het alternatief zijnde de Roosendaalse Vliet. Achteraf is het makkelijk praten, maar mogelijk was de triathlon nog veel langer in en rond het zwembad gehouden. Maar begin 1988 leek het erop alsof het met zwempret op Blankershove klaar zou zijn. Gelukkig is dat tot op de dag van vandaag niet het geval, vandaar dat we op vrijdag 23 juni weer de fantastische jeugdtriathlon houden met 125 meter zwemmen in dat blauwe Blankershove. We rekenen op honderd kinderen, maar ook middelbare scholieren want het Markland College laat het project Markland Sportland ook landen in deze triathlon.
Op zaterdag 24 juni zijn we trots om de bijna 1000 triatleten uit de hele Benelux te mogen ontvangen. En ook daaronder weer (ex-)wielrenners. We noemen er drie: Vera Koedooder, Ymke Stegink en ‘onze’ Anouk Rockx. Toevallig alledrie vrouw, maar ook weer niet zo verwonderlijk want 35 procent van de deelnemers is die 24e juni bij de 33e uitgave vrouw. Aanmelden kan voor de meeste series niet meer, maar trio-teams blijven nog steeds welkom. Een zwemmer, een wielrenner, een hardloper. Samen meedoen aan een mooi sportfeestje. In april eerst allemaal naar de jubileumronde van Gastel Vooruit en dan in het juniweekeind opnieuw voor die ooit zo merkwaardige driekamp, nu gemeengoed is geworden.
