Alles over de Frysman editie 2019: Leaver dea as Sleaf – WTJ 1228

DINSDAG – De Frysman. Ik sprak het woord altijd al met respect uit, maar sinds we zaterdag ook echt betrokken raakten bij dit unieke evenement is de bewondering grenzeloos. Wat een striid, wat een heroïek, wat een avontuur! Superlatieven schieten te kort om de ‘rebels dochter van Almere, moeder aller triathlons’ te omschrijven. Het was enig om deel uit te mogen maken van de 150 ‘Heldenhelpers’ zoals vrijwilliges genoemd worden.

Een triathlon met volop kwinkslagen. De briefing op vrijdagavond met Tsnjeard Hofstra is een evenement op zich. Geen strenge regels of nerveusmakerij. Nee, de tweehonderd triatleten verlaten na pasta-party en briefing met een big smile de tent op het finishterrein. Alles is heerlijk compact, het doet me denken aan een groot schoolkamp waar we met z’n allen in tentjes en caravans slapen om de volgende dag aan de bak te mogen.

Ons verblijf op De Witte Burch werkt opnieuw op de lachspieren. Het is een vakantiehuisje zoals dat in de jaren zestig vorige eeuw is gebouwd en waar de tijd heeft stil gestaan. Heerlijk!

De andere morgen. Vroeg naar de start. Iedereen zet rustig zijn fiets in de wisselzone, die zo’n 400 meter van de start vandaan ligt. Het blauwe tapijt ligt overal en de finish heeft de Friese vlag. Bij de start komt Hendrik in het Fries het belang van deze historische plek nog eens uitleggen. De Slag bij Warns, 1345, de Hollanders verslagen door de Friezen, Friesland blijft 150 jaar zelfstandig. Hendrik vertelt het vol vuur, alsof de Striid opnieuw begint. It swurd van Grutte Pier in zijn stevige knuisten. Gejuich klinkt op vanaf de kant en in het water. Daar staan de Frysmannen aanvankelijk wat stilletjes, want de Zuiderzee is allesbehalve kalm.

Het is zeven uur. De race begint. De wind neemt toe, de golven worden hoger. De drie boeien in het water, de twee Tweemasters op de hoekpunten. Verder is er niks waar je je als deelnemer op kunt richten. Er is wel genoeg begeleiding van kanovaarders en twee boten van de reddingsbrigade Lemmer. Die zijn hard nodig, want in de eerste 200 meter keren al  vijf deelnemers terug. Daar zal het overigens bij blijven. De rest ploetert door het water. Eén meter vooruit, drie teruggeslagen naar achteren. Het lijkt niet te doen. En toch komen de zwarte pinguins vooruit. Langs de kuststrook kunnen ze lopen, is het minder diep. Maar lopen gaat niet sneller dan zwemmen, dus vooruit weer maar.

Als de wedstrijd een dik uur oud is, komen de eersten tussen de laatste gele boeien als poortje door naar de kant. Het is Tiedo Tinga, die de Friese harten sneller doet kloppen. Achttien jaar deed de man uit Lemmer/Bolsward geen heles meer. Hawaii was toen zijn laatste, nu is hij terug. Tiedo wordt op een minuut gevolgd door Hylke Sietzema, Dirk Baelus, Jochem Slijkhuis en Rinse van den Ouweelen. Bijna twee minuten later klautert topfavoriet Dirk Wijnalda uit het woelige water.

Het fietsen had een verademing moeten worden na die worsteling in het water waar zelfs de twee Zeeuwse deelnemers Niels Koole en Crum van der Linden moeite mee hadden. Helaas, de Frysman kent zijn eigen wetten. En dus is ook het fietsnummer loeizwaar. Langs de fraaie polders van Gaasterland voorbij de koeien door pittorekse dorpjes als Oudemirdum, Laaxum, Mirns en Warns en over de Reaklif. Debutanten kijken ongelovig in het rond: het glooit hier. Ja mensen, Gaasterland is niet met andere landschappen in ons land te vergelijken. Het wordt dus zwaar. Zelfs voor de toppers. Dirk Baelus besluit er vandoor te gaan met de andere Dirk en Hylke in de achtervolging. De verschillen lopen op tot een minuut of zeven. Achter het drietal valt het grote gat op Tiedo, op een tweede Belg Klaas Verschaeve en op debutant Rinse van den Ouweelen. Laat ingeschreven, omdat zijn buurman zich moest afmelden. Hij zal later in de marathon uitstappen.

Met Dirk Baelus mag in de middaguren de marathon beginnen. De tijden suggereren dat een sub-9 uur tijd er nog wel in zit. Baelus begint voorzichtiger dan Wijnalda aan de marathon, maar ook die moet later op zijn tanden bijten om het tempo erin te houden. Het is dus een heftig avontuur, voor iedereen. Even voor vier uur ’s middags zien we hem dan voor de laatste keer het geitenpad naar de legendarische kei uit de ijstijd nemen: Dirk Wijnalda wordt op zijn geboortegrond Frysman 2019. Die titel ontbrak nog op zijn indrukwekkende palmares. Nu is zijn sportcarrière compleet. De strijd der Dirken is beslecht.

De Belg wordt op vijf minuten tweede, tien jaar na zijn eerste overwinning op een hele: de Limburg 226 te Neerpelt. De derde plaats gaat naar Michel Besseling, altijd goed in zware triathlons. Dan zijn we al weer een half uurtje verder. Tiedo Tinga tikt vervolgens aan. Voor het eerst geen noorderling op het podium, maar It Swurd fan Grutte Pier is voor de man uit Bolsward. Brabander Martijn Zwiers wordt verrassend vijfde en dan is het de beurt aan hardloper Jort van Zutphen. Na jaren Heldenhelper nu als Frysman onthaalt. Trouwens oud-winnaar Stefan van der Pal helpt de helden vandaag in de wisselzone. En passant blikt hij al vooruit op zijn Elfstedenzwemtocht in 2020, waarin Maarten van der Weijden hem terzijde staat. Ook Roelof de Roos doet een goede Frysman: zevende. De top tien wordt compleet met supermaster Hans Bader, Evert-Jan van Dasselaar en de Belg Klaas Verschaeve. Hij was een jaar eerder nog derde. Het tekent hoe sterk de vijfde editie bezet was.

Elke finish is een hoogtepunt op zich, maar het moment dat Hylke Sietzema aankomt, is toch wel heel bijzonder. Regelmatig heeft collega Ruud het publiek gewezen op de bijzondere omstandigheden waarin de geboren Fries deze hele doet. Zie zijn blogs eerder op onze site. En dan zo in de kop van de wedstrijd mee draaien, de stekende pijnen in het hoofd afwendend en gewoon finishen. Als veertiende nota bene! Weergaloos. Je hebt Heldenhelpers en Helden (alle Frysmannen). Maar er is maar één Held Der Helden en dat is onze Hylke. Trikipedia-man in hart en nieren bovendien met zijn bedrijf Tri2one Coaching. Wat een fantastisch moment toen hij voor de laatste keer op de Reaklif aankwam!

Ook bij de vrouwen, want Karla Schipper levert een superrace af, maar weet zich toch geklopt door twee concurrentes. Nou ja, van concurrentie spreek je niet bij de Frysman. Het is één voor allen en allen voor één. Nadat Gea Boschker tot groot plezier van de vele Woerdense supporters als eerste uit het Ijsselmeer overeind komt, nestelt Karla Schipper zich al snel op kop bij het fietsen. De Groningse GVAV-er wordt vandaag gecoacht door Frysman 2018 Jacob Veenstra, die (toevallig?) zondag zijn documentaire It Striid weer in de herhaling op NPO ziet. Karla weet 1 ding: ik moet voldoende voorsprong hebben op een andere Carla. Dat is Carla van Rooijen uiteraard, die nog een kwartier langer worstelt met de golven van ’s lands grootste meer voor de ‘krijtrotsen’ van Gaasterland. Op de fiets komt de Uithoornse ook pas langzaam op stoom. Schippers voorsprong blijft zo lang in stand. En op het laatst wordt het weer iets groter. Jacob zegt dat een kwartier zeker nodig is, anders gaat Van Rooijen er nog overheen. Coaches en Frysmannen hebben altijd gelijk. Want eenmaal toe aan die marathon is de dribbelpas van Carla toch straffer dan die van Karla. De Dirkenstriid is voorbij, de C/Karlastriid is begonnen. Even voorbij de halve marathon is het gedaan met de koppositie van de titelverdedigster.

Carla neemt over en wordt in haar 27e hele dé Frysman (dat woord is op beider geslachten van toepassing). Intussen is Marian Andringa-van der Woude opgerukt naar de tweede plaats. Ze debuteert op schitterende wijze op de hele. Het is wel een heel eind hoor, zucht ze eens diep als ze over de Friese vlag is binnen gelopen. Beste Friezin ook nog, de Marrumse. Wat een podia, wat een striid. Ook over al die helden, die daarna nog over de finish komen vallen grootse verhalen te vertellen. Maar dat doen we hier niet, dan had je er maar bij moeten zijn.

Leaver dea as sleaf/Liever dood dan slaaf. Dat is – in onvervalst Fries – de leus, die hoort bij de meest rebelse triathlon die ik ken. Het klopt allemaal. Intussen was dit de 1175e triathlon om te speakeren. Maar Frysman 2019 is er eentje om nooit meer te vergeten. Onovertrefbaar, besef ik nu al.

Grutsk, dat ik erbij mocht zijn.

De complete uitslag vind je hier