Bike Fit, op je eigen fiets of op een fit bike?
Bike Fitting is niet meer weg te denken uit de moderne wijze van het kopen van een (triathlon)fiets. Natuurlijk, nog steeds wordt het merendeel van de fietsen verkocht zonder bike fit maar toch vindt er een verschuiving plaats hoe mensen naar fietsen kopen aan het kijken zijn. Het Nederlandse merk, Kú-Cycle, verkoopt bijvoorbeeld haar fiets uitsluitend alleen via bike fitters omdat eigenlijk alleen op een fit bike goed kan worden bepaald wat jouw afstelling is incl. welke onderdelen daar voor nodig zijn en hoe dan de fiets gemaakt/afgesteld moet worden. Dus voor de aanschaf van je nieuwe- of misschien wel de 2dehands maar een voor jou nieuwe fiets wil je dit altijd doen via een fit bike. Voor het gemak even er vanuit gaand dat kennis en ervaring aanwezig bij de fitter zijn. Het gezegde luidt immers niet voor niets ‘a fool with a tool is still a fool’….
Maar wat nou als je al een fiets hebt? En je wilt dan daar de best mogelijke positie op realiseren die op dat moment fysiek bij jou past. Kan dat dan op jouw eigen fiets gebeuren of wil je deze fit in dat geval ook op een fit bike laten uitvoeren?
Technisch gezien zou het op je eigen fiets door een uiterst bekwame en zeer ervaren fitter tot op zekere hoogte kunnen, maar het blijft meestal altijd een geval van net of helemaal nét niet. Dit vereist een uitleg waarbij we wat dieper op het reactieve vermogen van een brein en het lichaam moeten ingaan. Het doel van de bike fit is dat de fiets wordt afgesteld op wat fysiek bij jou haalbaar is en dan in combinatie met je doelen. Voor de ene atleet betekent dat maximaal aero en voor de andere kan dat veel meer comfort zijn. Comfort is altijd belangrijk, maar een prestatie gerichte atleet zal veel meer de dunne scheidslijn tussen net wel en net niet comfortabel willen opzoeken in combinatie met aerodynamica.
Terugkomend op de reactieve capaciteiten van een lichaam en brein. Wanneer je een bike fit doet op je eigen fiets en je wilt het verschil in bijv. zadelhoogte ervaren dan betekent dit dat je van de fiets af moet stappen, er moet minimaal 1 maar soms meer boutjes losgedraaid worden hetgeen toch minstens een paar minuten kost maar kan wel oplopen tot wel 5-6 minuten, jij moet daarna weer opstappen en op dezelfde manier op het zadel gaan zitten en terug op snelheid komen. En dan aangeven, zelf voelen of ervaren of je deze nieuwe hoogte beter vindt of niet en bij twijfel moet het hele proces dan eigenlijk weer teruggedraaid worden. Nog niet duidelijk, doen we het dan weer opnieuw en misschien zelfs nog een keer opnieuw? Elke handeling kost veel tijd en telkens opnieuw moet je van de fiets waardoor het brein volledig in de war raakt van de wisselingen en op een gegeven moment het helemaal niet meer echt kan waarnemen.
Voor een menselijk brein kosten deze handelingen veel te veel tijd om vast te houden wat de verschillen zijn en of het ene beter voelt dan het andere. Zeker wanneer de verschillen beperkt zijn zoals soms maar 5 tot 10 mm verschil. Wat vaak in dit soort gevallen gebeurt is dat de fitter en de gebruikte motion capture software de bepalende factor worden en niet jij als leidend persoon terwijl jij degene bent die straks op de fiets moet gaan trainen en racen. In het geval van dit voorbeeld van de zadelhoogte wordt dan vaak de hoek van de knie als maatstaf genomen en deze wordt dan meestal in het midden van de daarvoor algemeen geldende gemiddelde range geplaatst. Maar het midden van de range is alleen maar het midden en dat betekent helemaal niet dat het voor jou het beste is. Daar spelen hele andere factoren een rol in.
Op een fit bike gaat dit proces heel anders, daar kun je in enkele luttele seconden de zadelhoogte 5, 10, 15 mm en alles er tussen in op de mm nauwkeurig in hoogte verplaatsen en weer terug en als het nodig is verschillende keren snel achter elkaar waardoor jij als subject voelt wat het effect is, positief of negatief en de feedback aan de fitter kan geven. Jij wordt dan het leidend voorwerp van de fit en de motion capture software wordt niet leidend maar slechts ondersteunend. Daarnaast gaat bijv. bij het verstellen van de zadelhoogte op je eigen fiets het zadel ook direct verder naar achteren omdat nu eenmaal de zitbuis in een hoek gemonteerd staat en als dat niet de bedoeling is moet ook dit aangepast worden.
Nou is de zadelhoogte nog een relatief simpele aanpassing. Stel je voor dat je ook wat last hebt van het zadel zelf, dan wordt het pas echt ingewikkeld omdat op veel fietsen het vervangen van het zadel op zichzelf al een tijdrovend klusje kan zijn, verschillende zadels ook niet dezelfde hoogte hebben dus de zadelhoogte per zadel dus ook meteen weer afwijkt dus je voelt hem al aankomen extreem lastig om dan de verschillen waar te nemen. Op de fit bike kan heel eenvoudig de Saddle Switch tool gemonteerd worden waarmee je het zadel en de hoek van het zadel supersnel kunt wisselen en aanpassen.
En dan hebben we het bij triathlonfietsen nog niet eens over de cockpit. Daar heb je natuurlijk mogelijkheden (of op sommige eigen fietsen qua model on-mogelijkheden) van aanpassingen aan de armpads in naar voren/achteren, de breedte en omhoog/omlaag. Datzelfde geldt voor de aerobar extensions, de hoek ervan en natuurlijk de vorm. Verander je bijv. de hoek van de aerobar dan verandert automatisch de reach en de hoogte van de armpads mee. Als een fitter ziet dat dit voor jou een comfortverbetering kan betekenen, maar je rijdt bijv. op een oudere uitvoering van de Cervelo P5, een P2 of P3 met bijv. een 3T Aura aerobar, een Specialized Shiv disc, etc. dan behoort het kantelen van de aerobar niet direct tot de standaard mogelijkheden. Terwijl juist het kantelen van de aerobar mits dit positioneel verder fysiek ook aangepast wordt een enorm verschil in schouder en nek comfort kan uitmaken. Maar op de eigen fiets kun je dit dan dus niet zelf ervaren. Hier komt dan weer het voordeel van je fit op de fit bike naar voren, want al deze handelingen zijn heel kort achter elkaar uit te voeren. Op je eigen fiets dan gaan gokken heeft geen zin want wanneer heb jij het juiste comfort, bij 5 graden kanteling of bij 15 graden, of 20 graden of iets er tussenin. En dan speelt hierbij ook de aerobar extension ook een belangrijke rol, want vorm X heeft al meer hoogte dan vorm Y.
Een Canyon Speedmax CF bijvoorbeeld heeft hele andere aerobar mogelijkheden dan de Canyon Speedmax CF SLX of de CFR, alleen al de breedte van de armpads is qua bereik bij de duurdere uitvoeringen veel beperkter (de maximale breedte is nog steeds redelijk smal) en iets wat je van te voren echt wil weten of je dat fysiek gaat halen. Of niet……Het verschil zit hem in de complete integrated cockpit bij de CFR en de CF SLX en de combinatie van een Canyon base bar en een Profile Design cockpit op de CF modellen. En dit geldt voor veel modellen. Bijvoorbeeld de BMC Timemachine is leverbaar met een zogenamde High V cockpit en met een Profile Design cockpit, de laatste van de twee heeft meer verstelmogelijkheden in kanteling van de aerobar en het type aerobar extension qua vorm e.d. De High V cockpit heeft meer bereik in de hoogte van armpads op de fiets, maar niet de veelzijdigheid van de Profile Design cockpit en de High V cockpit laat bijvoorbeeld geen kanteling van de aerobar toe. Tenzij je after market onderdelen gaat customizen, maar die zijn meestal niet bij de meeste fitters voorhanden en niet direct op je eigen fiets te proberen.
Wanneer we dan de cockpit en de mogelijkheden en onmogelijkheden hebben gehad bestaat er nog zoiets als de cranklengte. Dit kan ik het beste illustreren aan de hand van een voorbeeld van een bike fit klant verleden week doorgestuurd door een triathloncoach. Deze klant werkt al een tijdje samen met deze coach en de coach constateert dat er meer uit het fietsen te halen moet zijn dan nu het geval is en er via de trainingen ook niet echt uitkomt wat je zou verwachten. Ik heb zijn afstelling van de eigen fiets van de klant gemeten en gekopieerd naar de fit bike en zijn gaan werken na het fysieke assessment op de fit bike. In het fysieke deel kwam ik al wat punten van aandacht tegen en om een lang verhaal kort te maken maakte, naast een aantal andere aanpassingen, het grootste verschil de aanpassing van 175 mm cranks naar 165 mm cranks. De ruimere heuphoek leverde fysiek voor hem zo’n een direct voelbaar verschil op dat de klant 30 watt meer kon wegtrappen met een voor hem waarneembaar zelfde gemak als met de langere cranks in zijn eigen positie op zijn eigen fiets. Deze wetenschap zouden we met een bike fit op zijn eigen fiets nooit te weten zijn gekomen omdat daar een cranklengte aanpassen zo goed als onmogelijk is. Aan de hand van het meten van verschillende fysieke eigenschappen kun je wel bedenken dat de cranklengte een positieve invloed heeft, maar je kunt zonder de fit bike niet bepalen of het in zijn geval 170, 165 of 160 mm moet worden of misschien zelfs nog korter. Voor deze klant was dit echter de meest belangrijke aanpassing van de hele fit sessie!
In het hele proces van deze klant spelen de kennis en ervaring van de fitter en de fit bike de belangrijkste rol. Los die van de klant zelf, want die kan vrijwel alles direct ervaren terwijl deze blijft fietsen. De klant is dus het leidende voorwerp door het geven van feedback en het kunnen waarnemen van verschillen in plaats van dat motion capture software een leidende rol gaat spelen. De software heeft slechts een ondersteunende meerwaarde mag mag nooit de bepalende factor gaan worden.
En eigenlijk ben je er dan nog niet, daarom is een bike fit best een ingewikkeld proces. Want eenmaal op weg naar de juiste positie en afmetingen heb je dan nog het effect van de zitbuishoek. laten we de triathlonpositie als voorbeeld nemen. Je zou kunnen uitgaan van 76 graden zitbuishoek, maar ook 81 en alles er tussen in. Er zit een moment dat het te steil kan zijn of niet steil genoeg. Bij de meeste fit bikes kun je deze aanpassing ook uitvoeren in de redelijke korte tijd en bij de beste fit bikes ook hier in slechts luttele seconden en weer terug.
Kortom, een bike fit uitgevoerd op een fit bike is altijd veel completer dan een bike fit zittend op je eigen fiets, de fit op een fit bike heeft veel meer mogelijkheden en is veel nauwkeuriger, sneller en voor jou als sporter zijn de verschillen veel beter waarneembaar. En een bike fit is een ongoing process, je lichaam verandert door training en ervaring maar het wordt ook ouder en dat speelt soms ook een rol en niet iedereen reageert op dezelfde manier op aanpassingen waardoor soms nog wat fine tune werk gedaan moet worden.
Voor een goede bike fitter is naast kennis en ervaring de fit bike zijn of haar meest belangrijke stuk gereedschap om mee te werken.
Jeroen van Geelen,
Eigenaar van triathlon centrum TRIPRO, tri-fiets freak, bike fitter en gewoon gek van deze sport
