5 september 1981, weet u het nog? Elf sportgekken bijeen in Kijkduin – WTJ 2000 (!)

ZONDAG – De 2000e aflevering van WTJ moest weer iets bijzonders zijn vonden we. Laat die nou net verschijnen op 5 september. En dat is voor de pure triathlonhistorici onder ons een legendarische datum.

De eerste plannen om iets bijzonders te gaan doen op 5 september 2021 dateren nog van vóór corona. Het was in de zomer van 2019 dat de gedachtes leefden om een jubileumboek (vooral in relatie tot de Holland Triathlon Almere) uit te brengen, oud-atleten samen te brengen en omdat toevallig op die datum ook het WK Multisports in Almere zou beginnen, was een feestelijke aftrap van zowel dat WK als een feestelijk jubileummoment in de Flevopolder wel op zijn plaats.

Helaas gooide het door niemand voorziene virus roet in het eten. Het boek is er, een productie van 3athlon.nl waar in het prille begin nog even gezamenlijk aan is gewerkt. Het resultaat telt echter en dat is een jubileumuitgave, waar dankzij de Challenge organisatie straks alle deelnemers en vrijwilligers een exemplaar van mogen ontvangen.

De dag van 8 Nederlanders en 2 Zweden

Andere festiviteiten rondom het 40-jarig bestaan van Triathlon in Nederland zullen – deze zondag althans – op een laag pitje gestaan hebben. Ik heb niet gehoord dat er in Amersfoort of Eindhoven nog aandacht aan geschonken is. Wij doen dat alsnog met een terugblik op de allereerste wedstrijd. We nemen u mee terug naar zaterdag 5 september 1981. De dag dat acht Nederlanders en twee Zweden geschiedenis schreven. Zoiets als Max Verstappen vandaag, maar dan een paar kilometer lager, in Kijkduin.

Net als vandaag was die zaterdag best een warme dag voor september. De temperatuur aan de kust was overdag zo’n graad of 17/18. Wereldwijd zijn is in Rome de Wereldbeker atletiek voor de continenten bezig. Europa wint. Het WK met landenteams bestond toen nog niet. De Nederlandse zwemploeg maakt zich op voor het EK in Split. In Brno zijn de wereldkampioenschappen wielrennen gaande. Op 5 september pakt Rene Kos goud bij het stayeren achter de grote motoren. Dat stayeren ook een vaste term in de triathlonsport zou worden, daar hadden we toen nog nooit van gehoord. Zelf rijd ik die dag een koers bij de junioren in het voorprogramma van de profronde van Rijen. Ik val buiten de prijzen in de massaspurt (dat was nooit mijn ding), later die middag wint Jos Lammertink de profkoers voor Theo Smit en Adrie van der Poel.

Doorbraak van de sport kwam pas jaar later met Julie Moss

Daar in het Brabantse land, waar later ras-sprinter Jeroen Blijlevens zijn loopbaan begon, waren we op 5 september onwetend van een nieuwe sport waar elf mannen aan proefden. Zij hadden via-via vernomen van de variant op de Holland Vierkamp, die al sinds 1978 in Den Haag en omgeving gehouden werd. Twee gymleraren hadden het initiatief genomen om het schaatsen weg te laten en de drie andere sporten in de ‘Hawaii-volgorde’ te organiseren. Van Hawaii waren hier en daar wel berichten doorgesijpeld, maar de echte doorbraak van de Ironman kwam pas in de Julie Moss-race van 1982. De ‘Crawl of fame’ worden haar laatste meters op het WK ook wel genoemd.

Gymleraren Dieben en Degenaar

Die gymleraren waren Hans Dieben uit Noordwijk en Rudolf Degenaar uit Delft, inmiddels vitale tachtigers. Hans was ook nog kort secretaris van de Triathlonbond en bij de eerste uitgave in Almere wedstrijdleider. Kort daarna emigreerde hij naar de westkust van Amerika, waar hij op Catamarans zeilde, baywatch speelde en tot op de dag van vandaag bleef hij ook triathlons doen.

Rudolf bleef dichterbij huis, kwam in Zeeland terecht en concentreerde zich op de wedstrijdzwemsport als master-zwemmer bij PSV. Bovendien ging hij gedichten schrijven. In zijn cv staat nog steeds: oprichter van de Stichting Recreatieve Meerkamp, waar later de Stichting Triathlon Nederland uit is voortgekomen. Rudolf gaf de tweede Holland Triathlon, die in 1982 door hetzelfde duo op poten werd gezet het officieuze predikaat Europees kampioenschap mee. Een jaar later werd de organisatie overgedragen aan Almere. Joop van Zanten was met een helikopter boven Nederland gaan vliegen en zag alleen op Texel of in de Flevopolder mogelijkheden voor een groot, veilig parcours.

Veel media-aandacht was er nog niet, bij die allereerste triathlon buiten Amerika. Van de landelijke kranten plaatst alleen het AD een kort berichtje in de maandagkrant. Het luidt als volgt:

STAM WINT SPORTIEF EVENEMENT

Den Haag – Gregor Stam heeft zaterdag in Den Haag een voor de Nederlandse sportwereld nieuw sportevenement, een uithoudingsdriekamp gewonnen. Op een dag werkte hij samen met nog tien deelnemers achter elkaar de onderdelen 4000 meter zwemmen, 170 kilometer fietsen en een volle marathon af. In totaal had hij 11 uur en 11 minuten nodig. Cees Vaneman had over deze, in de Verenigde Staten zeer populaire triathlon, 45 minuten meer nodig. De Zweed Wengstrom werd in 13.29 derde.

En hier nog een andere. Langste adem.

In 2016 zijn deze triathlonpioniers gehuldigd met een ster op de Wall of Fame waar diverse Haagse sporticonen terug te vinden zijn. Wij triathlonliefhebbers van nu zijn deze mannen schatplichtig. Zonder dit tweetal hadden we nu misschien wel nooit een Almere triathlon gehad of was het met de sport een heel andere kant uit gegaan. Het is goed om daar eens bij stil te staan in het zo vluchtige leven waarin we van evenement naar evenement hollen om vooral maar niks te hoeven missen.

5 SEPTEMBER 1981: Open NK Triathlon Holland Triathlon Kijkduin

1.Gregor Stam  11.11.00 NK
2.Kees Vaneman 11.56.00 2e NK
3.Per Wengström (Zwe) 13.29.00
4.Runar Palm (Zwe) 13.56.00
DNF Jim Koster
DNF Rudolf Degenaar
DNF Hans Koster
DNF Ab de Gouw
DNF Hennie Popma
DNF Hans Dieben