Berber Kramer over de Frysman, Kenia en haar eerste Ironman-winst: ‘als kind was doorzetten niet mijn sterkste punt’ – WTJ 1918
DONDERDAG – Mijn bijdrage aan de Frysman-week is wat bescheidener dan die van Ruud. Zo blijven de taken mooi verdeeld. Als co-speaker kom je er echter niet onderuit om je zaakjes voor te bereiden en gaandeweg ontstaan de verhalen dan vanzelf. Bovendien had ik nog een interview met Berber Kramer klaar staan. Een beter moment om dat in de Frysman-week te presenteren bestaat niet. Later vanavond nog wel onze prognoses van de kanshebbers, de bijzondere deelnemers enzovoorts. Maar eerst de geboren Friezin en inmiddels Ironman 70.3-winnares Berber Kramer:
Begin juni kregen we plots een berichtje van onze Zuidafrikaanse collega-speaker Paul Kaye dat de 70.3 Ironman in Durban gewonnen was door ‘a dutchie’. Die dutchie was Berber Kramer. Toen moesten we toch even nadenken, want wie was ook weer deze Berber? Stel je daarom even aan onze lezers voor.
Ik ben redelijk nieuw in de triathlon wereld inderdaad. Ik ben 36 jaar, geboren en getogen op een boerderij in het zuidwesten van Friesland. Als student woonde ik in Utrecht en Amsterdam, en sinds 2013 doe ik als ontwikkelingseconoom onderzoek voor een internationale organisatie in Washington, DC.
Helemaal onbekend was je niet, want we herinneren ons de laatste Frysman in 2019, waar je – met Amerikaans vlaggetje achter je naam – aan meedeed en vierde werd. Mooiere timing kan niet, want aanstaande zaterdag is de Frysman, de eerste wedstrijd op Nederlands grondgebied in 2021. Hoe vind je dat?
Het is super dat de Frysman dit jaar dan toch weer door kan gaan, en ik vind het jammer dat ik er dit jaar niet bij ben – ik heb goede herinneringen aan de Frysman! De sfeer was fantastisch in 2019. Zelfs in 2020… tijdens een bezoekje aan mijn ouders in Nederland afgelopen jaar besloot ik even bij het Reaklif (Frysman lokatie) te gaan zwemmen. Tot mijn grote verbazing was ik niet de enige triatleet daar – bleek dat dit het weekend van de afgelaste Frysman was, en veel deelnemers waren naar het Reaklif gekomen omdat ze het toch niet konden laten om even wat Frysman rondjes te doen. Ook al was er officieel geen wedstrijd, de sfeer was zo uitnodigend; dat smaakte toch wel naar meer, maar helaas had ik mijn fiets en hardloopschoenen niet bij me daar op het Reaklif, anders had ik graag met gepaste afstand een rondje meegedaan.
Hoe was het om als geboren Friezin mee te doen aan een hele triathlon waar tevens je roots liggen?
Ik had geen betere locatie kunnen vinden voor mijn eerste hele triathlon, ondanks de extra logistiek die de vlucht van DC naar Amsterdam met zich mee bracht. Het was spannend om mijn eerste hele triathlon te doen in een land waar ik nooit eerder aan een wedstrijd meegedaan had en ook niet echt andere triatleten kende. Twee dagen van tevoren ontdekte ik bijvoorbeeld dat alle helmen geinspecteerd zouden worden, en mijn helm had niet het Europese keurmerk wat de Nederlandse regels voorschrijven (waarop de organisatie gelukkig zei dat dit geen probleem was en dat ik prima mee kon doen met mijn Amerikaanse helm). Ik kreeg de dag voor de Frysman ook veel twijfels of ik wel thuis hoorde in deze wedstrijd toen ik alleen maar triathlon fietsen zag bij de race briefing. In de laagdrempelige wedstrijden die ik tot dan toe in de VS had gedaan was ik geen uitzondering met mijn instapmodel aluminium racefietsje, maar hier leek ik de enige te zijn. Dat bleek op de dag zelf geen probleem te zijn – ik raakte op een gegeven moment de tel kwijt van het aantal deelnemers dat ik ingehaald had op de fiets.
En familie en vrienden leven toch een stuk meer mee bij een wedstrijd zo dicht bij huis, misschien ook wel een beetje dankzij de locatie. De woorden “leaver dea as slaef”, of “liever dood dan slaaf” op een gedenkteken bij het Reaklif geven de Frysman net wat extra lading. De ’thuiswedstrijd’ hielp me ook bij het zwemmen in het IJsselmeer, wat flink tekeer ging. Deelnemers om me heen werden door elkaar en over elkaar heen geschud door de golven (een aantal bleken zelfs zeeziek het water uitgevist) en na 100 meter zwemmen dacht ik: ‘waar ben ik aan begonnen, ik kan dit helemaal niet’. Maar met zo’n enthousiaste familie aan de kant is teruggaan gewoon geen optie. Dat gaf veel motivatie om door te ploeteren. En dankzij deze fanclub volbracht ik de 6 ronden fietsen en de 4 ronden hardlopen met veel energie, en een grote lach op mijn gezicht. Mijn familie kon niet bij mijn tweede hele triathlon in Cozumel zijn afgelopen jaar, wat die wedstrijd, en vooral het marathon gedeelte, mentaal gezien toch een stuk moeilijker maakte.
Hoe ben je sowieso in aanraking gekomen met sport en met triathlonsport?
Doelgericht sporten en trainen op deze manier is voor mij eigenlijk iets van de laatste jaren. Ik was totaal niet sportief als kind of puber, was niet al te handig, struikelde vaak, en had extreme platvoeten, waardoor ik vaak met knieproblemen kampte – en de blauwe maandag dat ik aan wedstrijdzwemmen deed, voelde ik me vooral het langzame dikkertje. Doorzetten was ook niet echt mijn sterkste punt. Wanneer mijn broer en ik samen van school naar huis fietsten, en het te hard waaide, gooide ik nog wel eens mijn fiets in de berm, en ging ik met mijn armen over elkaar naast mijn fiets zitten omdat ik niet verder wou. Nu ik de Ironman in de familie ben, kijken we daar met verbazing (en veel humor) op terug!
Doelgericht sporten en trainen op deze manier is voor mij eigenlijk iets van de laatste jaren. Ik was totaal niet sportief als kind of puber, was niet al te handig, struikelde vaak, en had extreme platvoeten, waardoor ik vaak met knieproblemen kampte – en de blauwe maandag dat ik aan wedstrijdzwemmen deed, voelde ik me vooral het langzame dikkertje. Doorzetten was ook niet echt mijn sterkste punt. Wanneer mijn broer en ik samen van school naar huis fietsten, en het te hard waaide, gooide ik nog wel eens mijn fiets in de berm, en ging ik met mijn armen over elkaar naast mijn fiets zitten omdat ik niet verder wou. Nu ik de Ironman in de familie ben, kijken we daar met verbazing (en veel humor) op terug!
Tijdens mijn studie en later in DC begon ik meer te zwemmen, fietsen en hardlopen, maar puur recreatief, zonder doel voor ogen, en vooral sociaal – bijvoorbeeld een fietstocht gecombineerd met een bezoek aan vrienden, brouwerij of wijngaard. Een trainingsschema of wedstrijd ambities waren nog ver te zoeken. Dit veranderde in 2016, toen ik begon te trainen voor een 10 mijl en later een halve marathon, geinspireerd door een aantal vrienden die me aanmoedigden om ons samen in te schrijven voor langere afstanden. Het trainen met een helder doel en schema beviel me erg goed, en na een hardloop blessure besloot ik om minder te gaan hardlopen, maar om deze doelgerichte vorm van sporten niet op te geven; zo kwam triathlon in zicht.
In 2017 deed ik mijn eerste sprint triathlon, en leerde ik meer over het concept Ironman. Om te kijken hoe haalbaar dat zou zijn, begon ik voor langere afstanden te trainen, schreef ik me in voor een marathon (dankzij de cross training was mijn hardloop blessure verdwenen), organiseerde een 180km fietstocht langs de wijngaarden in Virginia met wat vrienden, en ging ik op bezoek bij een vriendin in Fiji om samen met haar mee te doen aan een 5 km zwemrace. Daarmee had ik de Ironman afstanden op de individuele onderdelen volbracht, en besefte ik me dat zolang je ergens doelgericht voor traint, en het schema volgt, dat het lichaam die afstand aan kan – zonder dat je per se een superman hoeft te zijn. Ik besloot dat het tijd was om me voor een hele triathlon in te schrijven. Een vriend met roots in Groningen zei – waarschijnlijk als grapje – dat ik als Friezin de Frysman maar moest doen. Ik besloot dit niet bij een grapje te laten, gelukkig waren er nog een paar startplaatsen beschikbaar, en schreef me in.
Kramer is geen onbekende sportnaam in ons land, met name bij het schaatsen. Familie van?
Ha, geen familie van! Maar wel een inspirerende sportman, en hij was altijd favoriet bij ons in huis. Ik vond het altijd geweldig om zijn wedstrijden te volgen en rondetijden te noteren; zo konden mijn vader en ik tijdens de schaatswedstrijden alle tijden van de deelnemers goed analyseren en kijken hoe Sven het deed ten opzichte van zijn tegenstanders. Ik bedenk me nu dat we de dag na de Frysman als ‘nabeschouwing’ ook alle rondetijden van de Frysman erbij pakten, en de tijden begonnen te analyseren, net als vroeger. Nu niet voor Sven, maar voor een andere Kramer!
Je toekomst lag niet op het Friese platteland, maar je ging de wijde wereld in. Amerika en nu Nairobi, Kenya. Wat dreef je naar die landen?
In 2013 kreeg ik een baan in Washington DC aangeboden om onderzoek te doen rondom voedselzekerheid en armoede bestrijding. Dat bracht me naar Amerika. Ik was veel op reis voor mijn onderzoek, en in 2019, na 6 jaar in DC, was ik wel weer toe aan een nieuwe uitdaging en minder reizen. Ik wou graag dichter bij het veld zijn, en bij de beleidsmakers en organisaties in de landen waar we onderzoek doen, om meer impact te hebben met ons werk. Maar ik wou triathlon niet opgeven nu ik eindelijk mijn sportieve roeping had gevonden. In 2019, tijdens een trip naar Kenia net een paar weken voor de Frysman, werd ik in contact gebracht met een groep wielrenners in Kenia, en fietste met hen een lange ronde rondom de theevelden buiten Nairobi, zodat ik toch mijn duurtraining kon doen. Ik was onder de indruk van het niveau, realiseerde me dat ik hier best prima kon blijven trainen voor triathlons, en dat Kenia – voor mij sowieso al favoriet vanwege al haar mooie natuur, cultuur, en diversiteit – mijn nieuwe uitdaging kon zijn.
Hoe is het om de coronatijd door te maken op de plaatsen waar jij woont, leeft, werkt?
De coronatijd heb ik vooral in de VS doorgebracht. Toen de grenzen vorig jaar in maart op slot gingen, besloot ik niet in Kenia te blijven, maar even een paar weken bij mijn vriend en zijn familie in het zuiden van California in te trekken, omdat ik niet in m’n eentje in Nairobi vast wou komen te zitten (ironisch gezien in de buurt van het stadje Corona). Het duurde toch wat langer dan ik had gedacht om het coronavirus onder controle te krijgen – die ‘paar weken’ werd uiteindelijk 16 maanden. Ik vond het hier in de VS vaak erg frustrerend om te zien hoeveel Amerikanen het virus niet serieus wilden nemen; hoe mondkapjes, afstand houden en vaccinaties een politiek symbool werden, en hoeveel misinformatie er werd verspreid rondom de verkiezingen, met de bestorming op het Capitool als dieptepunt; maar ik kijk ook terug op veel bijzondere momenten. Al met al ben ik blij dat ik met een van de laatste vluchten uit Nairobi weg kon komen, en bij mijn vriend (inmiddels echtgenoot) kon gaan wonen. Goed beschouwd heb ik mijn man misschien wel te danken aan de coronatijd.
De coronatijd bleek voor mij ook een unieke mogelijkheid om mijn triathlon training 200% te geven. Ik moest vaak vroeg beginnen voor calls met collega’s in India of Afrika, en werkte vanuit huis, waardoor ik redelijk veel tijd had om te sporten. Net voor vertrek uit Nairobi was ik een coaching traject begonnen via TrainingPeaks en in het zuiden van California kwam ik terecht in een gebied waar het niet druk is op straat, met een aangenaam klimaat wat perfect is voor triathlon training, ook in de winter hoewel de bosbranden in het najaar wel zo nu en dan letterlijk en figuurlijk roet in het eten gooiden. Ik kon elk weekend gaan zwemmen in de oceaan of in een van de reservoirs; buitenzwembaden gingen in de zomer van 2020 allemaal weer open voor baantjes trekken en ondanks heel veel lekke banden vanwege alle troep op de weg, kon ik al wielrennend en hardlopend de hele regio verkennen. Ik maakte er een hobby van om zoveel mogelijk tegeltjes in het grid aan te tikken met behulp van de website Veloviewer. Eigenlijk een soort van trainingskamp.
In het voorjaar van 2020 deed ik mee aan elke virtuele wedstrijd die ik maar kon vinden. Ik plaatste me voor IM 70.3 World Champs via een van de ‘championship series’ van de Ironman Virtual Club en ik deed mee aan een serie virtuele wieler- en hardloop wedstrijden, met als uitsmijter een marathon in juni 2020. Daarna had ik het wel gehad met de virtuele wedstrijden, maar gelukkig bleek Ironman Cozumel door te gaan in november, zodat ik toch nog een echte wedstrijd kon doen in 2020. En dit voorjaar hebben we een aantal kleinere triathlons in Arizona en California kunnen doen. Al met al dus een hele actieve coronatijd, ondanks omstandigheden – veel mensen hadden deze luxe niet, en hebben het een stuk zwaarder gehad. Ik ben extreem dankbaar voor alle mogelijkheden die ik heb gekregen afgelopen jaar.
Volgende week verhuis ik dan eindelijk toch echt naar Kenia, en ik zal de ruimte en tijd die ik hier in California had wel missen. Maar ik kijk er ook naar uit om weer een wat meer gewoon level op te pakken daar, en bijvoorbeeld eindelijk weer naar kantoor te kunnen gaan. Ik heb mijn collega’s al zo’n 16 maanden niet gezien.
Triathlon beoefenen in Amerika ligt wel voor de hand, in Kenia ben je wellicht toch een bijzonderheid? Het land heeft veel sterke hardlopers, maar zwemmend en fietsend komen ze toch te kort. Hoe is het daar om je sport te bedrijven?
Triathlon is inderdaad redelijk nieuw in Kenia en het is niet makkelijk om de sport daar te beoefenen: er is minder toegang tot goede, betaalbare zwembaden, open water zwemmen is lastig en een goed wegdek zonder al te veel verkeer is ook niet altijd makkelijk te vinden, wat het wielrennen moeilijk maakt. Gelukkig heb ik mijn Tacx al in Nairobi. Veel Kenianen zijn nog niet bekend met de sport, en ik heb het idee dat het ook wat te duur is voor wat de meesten zich kunnen veroorloven. Er is een gebrek aan betaalbaar fiets- en triathlon materiaal (zoals zwembrillen, triathlon kleding, wetsuits, en sportvoeding), wat allemaal geimporteerd wordt uit Europa of de VS. Maar waar een wil is, is een weg: zo zwemt een van de Nairobi triathlon clubs in “Maji Magic”, een water speel paradijs, en het trainen op 2000 meter kan natuurlijk ook geen kwaad. Iemand met een voorbeeld functie is ook erg belangrijk; ik merkte bijvoorbeeld dat voor de wielrenners Chris Froome een grote bron van inspiratie is, en in de triathlon sport ontbreekt zo’n persoon. Ik zit natuurlijk niet op dat niveau, en ben maar gewoon een amateur triatleet, maar ik hoop me wel de komende jaren in Nairobi in te zetten voor de sport, om de lokale clubs te helpen zich verder te ontwikkelen, en echt iets te kunnen betekenen voor triathlon in Kenia.
En toen werd het 6 juni 2021 en stond je aan de start van je eerste 70.3 Ironman in Durban, Zuid-Afrika. Vertel eens wat meer over de race, het wedstrijdverloop en je ervaringen. Had je verwacht zo maar te kunnen winnen?
Ik was al in Kenia voor werk, en de timing van Durban was perfect – net na 2 weken acclimatiseren op hoogte in Nairobi. Er was geen pro categorie en ik hoopte stiekem op een top-3 plaatsing bij de vrouwen. Dat leek allemaal in het water te vallen toen ik me verstapte tijdens de swim exit, en ik mijn enkel gekneusd leek te hebben. In de paar seconden dat ik in het water zat en geen gewicht op mijn linkerbeen kon plaatsen dacht ik: “Dit was het dan. Hier eindigt mijn Durban avontuur.”
Gelukkig kon ik nog wel naar mijn fiets hobbelen, en hoef je niet al teveel gewicht op een enkel te plaatsen bij het fietsen. Het ging erg goed: al snel had ik een aantal vrouwen ingehaald, de motor met TV camera kwam naast me rijden, later kreeg ik een politie escort, en de vrijwilligers waren laaiend enthousiast wanneer ik langs kwam; ik begon te vermoeden dat ik wel eens op kop kon liggen. In T2 hoorde ik de omroeper de eerste vrouw aankondigen – dat was ik! Maar mijn age group was een stuk eerder begonnen dan andere age groups, dus ik wist dat er nog van alles kon gebeuren, ook al had ik een enorme voorsprong op de tweede vrouw in mijn eigen age group. Dus ik besloot om het tempo er in te houden in T2, weer gevolgd door de TV camera.
Bij het hardlopen voelde ik mijn enkel wel, maar minder dan ik bang voor was eerder die ochtend, en ik kon de pijn negeren dankzij alle energie die ik kreeg van de enthousiaste vrijwilligers die de eerste vrouw van de dag voorbij zagen komen. Op momenten dat ik moe werd, vooral op stukken van het parcours met minder publiek, besloot ik op aanraden van mijn coach om alles om me heen in te nemen – de oceaan, de witte koppen op de golven, het schitterende strand, de uitdrukkingen op de gezichten van de mensen om me heen – en dan kreeg ik weer energie en vergat ik de pijn in mijn linkerbeen, omdat ik toch wel wat aan het compenseren was voor mijn enkel.
En na 4 uur en zo’n 43 minuten kwam de finish met Nederlands vlaggetje in zicht. Later bleek dat ik mijn voorsprong op andere age groupers had weten te behouden. Het was een geweldige dag, alles goed georganiseerd en het Zuid Afrikaanse publiek was super. En gelukkig lijkt mijn enkel, die bont en blauw was na afloop van de race, nu ook weer bijna hersteld. Voor mij was Durban vooral een mentale overwinning – waar ik eerder nog wel eens aan de kant van de weg wou gaan zitten, liet ik mezelf in Durban zien wat ik kan bereiken als ik niet opgeef wanneer het tegen zit, maar mezelf mentaal weet te motiveren om door te gaan. Dit was voor mij een enorme opsteker.
Wie eenmaal gewonnen heeft, wordt gretig om meerdere successen te boeken. Wat zijn je verdere plannen in de triathlonsport. Hawaii ooit? Frysman nog eens? Of toch iets heel anders?
Ik zie mezelf nog wel een tijdje door gaan in de recreatieve triathlon sport. Dit jaar staan het Ironman 70.3 WK in St George, Utah, de Ironman South Africa in Port Elizabeth en de Boston marathon nog op de agenda. Ik hoop ooit (met Nederlands vlaggetje) uit te komen in Kona, en (met Keniaans vlaggetje, gewoon omdat het kan) mee te doen aan een Frysman. Ik ben pas een paar jaar actief in deze sport en er zijn veel wedstrijden die nog op mijn bucket list staan. Verder kijk ik vooral ook uit naar het onbekende, wat er nog op mijn pad komt en het bevorderen van de sport in Kenia.
Welke vraag had je nog meer verwacht oftewel: wat zou je verder nog kwijt willen?
Ik wens de Frysman organisatie, helden helpers en athleten veel succes en plezier dit komend weekend! It giet oan!
Wat een prachtig verhaal Berber. We hebben zo maar een Nederlandse triatlete, die baanbrekend werk gaat verrichten in Kenia om ook daar de sport populairder te maken. Je ambities zijn goed en de boodschap over de Frysman brengen we zaterdag via de microfoons over op organisatie, atleten en verdere betrokkenen aan de Reaklif. Heel veel succes in je verdere loopbaan en je prestaties gaan we uiteraard vanaf nu nog beter volgen!
Dutch